İnsanlık olarak yeryüzündeki 300.000 yıllık varoluşumuzun son 10.000 yılı, medeniyetlerin yükselişiyle damgalandı. Bu sıçramanın merkezinde ise insan beyni yer alıyor. Bedenimizin sadece %2'sini oluştursa da, tükettiği enerjinin %25'i ile o, adeta içimizdeki bir güç santrali. Peki, bu denli büyük bir enerji harcaması ve karmaşık bir yapı, sadece hayatta kalmak için mi? Yoksa çok daha derin bir amacı mı var?
Modern bilim, beynin karmaşık sosyal etkileşimler, planlama ve problem çözme gibi üst düzey bilişsel işlevler için evrildiğini gösteriyor. Ancak mesele sadece "düşünmek" değil; asıl mesele "yapabilmek". Beyin, tıpkı Sinan Canan'ın da vurguladığı gibi, sadece bilgiyi depolayan bir kütüphane değil, aynı zamanda bilgiyi aksiyona dönüştüren bir laboratuvardır. Atalarımızın hayatta kalma mücadelesi, beyinlerini sürekli aktif tutarken, günümüz konforu bizi bu potansiyelden uzaklaştırabiliyor. Oysa beynimizin asıl gücü, eyleme geçme, dönüştürme ve yaratma kapasitesinde yatıyor.Bu noktada, bilimin soğuk verileriyle ruhsal arayışlarımızın sıcaklığı buluşuyor. Beynin yapabilme kapasitesi, sadece fiziksel bir beceri değil, aynı zamanda bilinçli yaratımın, potansiyelimizi gerçekleştirmenin ve aslında kendi gerçeğimizi inşa etmenin de bir aracı. Ruhsal öğretilerde sıkça rastladığımız "niyet etme" ve "tezahür ettirme" gibi kavramlar, beynin bu dönüştürücü gücüyle doğrudan ilişkilidir. Zihnimizdeki bir düşünce, bir hedef, bir arzu, doğru eylemle birleştiğinde somut bir gerçeğe dönüşür. Bu süreç, sadece "düşünmekle" değil, o düşüncenin peşinden gitmekle ve eylemde bulunmakla mümkün olur.
Beynimizin bu yaratıcı gücünü en üst düzeyde kullanabilmemizin anahtarı ise tutku ve mindfulness (anda kalma). Tutku, bize içsel bir itici güç sağlar; zamanı, mekanı, hatta bazen açlığı bile unutturan bir odaklanma hali yaratır. Bir işi tutkuyla yaptığımızda, zihnimiz tam anlamıyla o anın içine akar, dağılmaz, yargılamaz. Bu durum, bilimde "akış hali" (flow state) olarak adlandırılır ve beynin en verimli, en yaratıcı modlarından biridir.Bu akış hali, aynı zamanda derin bir mindfulness deneyimidir. Anda kalmak, geçmişin pişmanlıklarına ya da geleceğin endişelerine takılmadan, mevcut ana tam dikkatle odaklanmaktır. Bu, sadece bir meditasyon pratiği değil, aynı zamanda beynin doğal olarak yüksek performans sergilediği bir bilinç durumudur. Sinirbilim araştırmaları, mindfulness pratiklerinin beyin yapısında olumlu değişikliklere yol açtığını, stres seviyesini düşürdüğünü ve bilişsel esnekliği artırdığını gösteriyor. Dolayısıyla, anda kalmak sadece ruhumuza iyi gelmekle kalmaz, aynı zamanda beynimizin potansiyelini de maksimize eder.
"İnsan, karnı doyunca arıza çıkaran tek varlıktır." Bu söz, insanoğlunun sadece fizyolojik ihtiyaçları karşılandığında değil, aynı zamanda daha derin bir anlam, amaç ve tatmin arayışında olduğunu net bir şekilde ortaya koyar. Beynimiz, sadece hayatta kalma içgüdüleriyle değil, aynı zamanda "neden buradayım?" ve "ne yapmalıyım?" gibi varoluşsal sorularla da meşgul olan, sürekli arayış içinde bir yapıdır. Bu arayış, bizi yeni şeyler denemeye, kendimizi aşmaya ve yaratıcı potansiyelimizi keşfetmeye iter.Beynimiz, bu derin arayışın hem aracı hem de kendisi. Kalbimizden gelen o sezgisel "evet"in yanı sıra, bilimin sunduğu kanıtlar da bize yol gösteriyor. İkisini birleştirdiğimizde, ne havada kalan bir spiritüellik ne de ruhsuz bir bilim ortaya çıkıyor; aksine, bütünsel ve anlamlı bir insan deneyimi keşfediyoruz.
Peki, bu içsel ateşi nasıl keşfederiz?
Çocuklukta ya da gençlikte, zamanın nasıl geçtiğini anlamadığınız, sizi büyüleyen neler vardı? Yetişkinlikte, internette gezinirken, kitap okurken ya da sohbet ederken hangi konular ilginizi çeker? Merak, tutkunun ilk kıvılcımıdır. Bir konu hakkında daha fazla bilgi edinme isteği, o alanda gizli bir tutkunuzun olabileceğinin işaretidir. Küçük çaplı kurslara katılın, ilgili makaleler okuyun, belgeseller izleyin.
Tutkunuzu pasif bir şekilde düşünerek bulmanız çok zor. Tıpkı Sinan Canan'ın dediği gibi, beynimiz "yapabilmekle" ilgilidir. Denemekten korkmayın. Yeni hobiler edinin, farklı alanlarda gönüllü olun, ilginizi çeken bir beceriyi öğrenmeye başlayın. Belki bir enstrüman çalmak, belki kod yazmak, belki de seramik yapmak sizi alıp götürecektir. Bazı şeyler başta size zor gelse de, içten bir ilgi duyuyorsanız, pratikle birlikte akış hali kendiliğinden ortaya çıkacaktır. Unutmayın, ustalık deneme yanılma ve sürekli pratikle gelişir.
Bir şeyler yaparken ne zaman kendinizi en enerjik ve en canlı hissediyorsunuz? Hangi aktiviteler sizi adeta şarj ediyor? Hangi görevler size bir yük gibi gelmiyor, aksine keyif veriyor? Bazen tutku, hobilerimizde değil, işimizin küçük bir parçasında veya günlük rutinimizin içindeki bir eylemde gizlidir. Örneğin, belki rapor yazmaktan nefret ediyorsunuz ama ekibinizle beyin fırtınası yaparken kendinizi harika hissediyorsunuz. Bu gözlemler, tutkunuzun hangi alanlarda yattığına dair size önemli ipuçları verecektir.
Sizden yardım istendiğinde ya da bir fırsat kapınızı çaldığında, hangi konulara koşulsuz bir "evet" deme eğilimindesiniz? Hangi konularda başkalarına yardımcı olmaktan, bilgi paylaşmaktan ya da zaman ayırmaktan keyif alıyorsunuz? Bu, sizin doğal yeteneklerinizin ve derin ilgi alanlarınızın bir yansıması olabilir.
Bazen tutkuyu bulmak, bildiğimiz ve rahat hissettiğimiz sınırların dışına adım atmayı gerektirir. Yeni insanlarla tanışın, farklı kültürleri deneyimleyin, alışılmadık kurslara kaydolun. Kendinize meydan okumak, gizli kalmış yetenekleri ve tutkuları ortaya çıkarabilir. Zira beynimiz, yeni deneyimler ve zorluklarla karşılaştığında en çok gelişen organdır.
Sevgiyle
PB